نقش جوامع بومی و مدنی در پیشبرد اهداف توسعه هزاره

دستور کار 21،  اجلاس زمین (Rio Summit)

به منظور مقابله با آثار جانبی توسعه صنعتی بر محیط زیست و بهره برداری گسترده انسان از منابع طبیعی، کنفرانس جهانی محیط زیست و توسعه در سال 1992 با نام اجلاس زمین در ریودوژانیرو برزیل، برگزار گردید که تدوین و انتشار برنامه قرن بیست و یکم توسعه و محیط زیست جهان تحت عنوان" دستور کار 21" حاصل آن گردید.   

                                       

در مقدمه فصل اول دستور کار 21 آمده است : " بشریت در لحظه حساسی از تاریخ قرار دارد، نابرابری بین کشورهای مختلف و درون هر کشور ، به سوی جاودانه شدن در حرکت است. فقر و گرسنگی ، فقدان بهداشت و بی سوادی رو به وخامت گذاشته و اکوسیستم هایی که حیات ما به آنها متکی است ، پیوسته رو به زوال است . ادغام مسائل توسعه با مسائل زیست محیطی و توجه بیشتر به این دو موجب می شود نیازهای اساسی همه افراد بشر تامین گردد و سطح زندگی آنها ارتقا یابد، اکوسیستم ها بهتر حفظ و اداره شده و آینده ای بی خطرتر و سعادتمندتر در انتظار جهانیان باشد. هیچ کشوری نمی تواند به تنهایی به این مهم دست یابد مگرهمراه با هم و در مشارکتی جهانی برای توسعه پایدار."

در این راستا، دست اندرکاران توسعه به شکست برنامه ریزی متمرکز پی برده و تشخیص داده اند که جوامع محلی در ساماندهی امور و استفاده مناسب از منابعی که در اختیارشان  می باشد ، ظرفیت بالایی دارند . امروزه در برنامه ریزی های توسعه ، دولتها بستر بیشتری برای بخش خصوصی و نیروهای محلی ایجاد و آنها را تشویق و ترغیب می کنند. از آنجا که، یک سیستم برنامه ریزی و تصمیم گیری متمرکز، نمی تواند از دانش و تجربه مقامات محلی ، که به واسطه حضورشان در محل ، فرصت ارتباط بیشتر با جامعه و مشکلات را دارا می باشند، بهره گیرد بی شک استفاده از منابع انسانی بومی کمک و فرصت بزرگی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار خواهد بود.

مشارکت مردمی : به معنای حضور آگاهانه و آزادانه مردم و دخالت مستقیم در سرنوشت خود، برآوردن نیازها ، ارزیابی و تحلیل وضعیت موجود و اثرگذاری در تصمیم گیریها می باشد که در نهایت منجر به افزایش خودباوری ، رضایت اجتماعی ، ایجاد حس تعهد در اجرای امور ، کاهش تصدی دولت در امور ، به کارگیری خرد جمعی ، نوآوری در نگرش های سنتی ، در نظر گرفتن منافع جمعی ، هویت بخشی به جامعه ، افزایش خلاقیت  و حداکثر استفاده از پتانسیل ها و توانمندیهای جامعه در انجام امور می گردد.

در فصل بیست و ششم دستور کار 21 تحت عنوان " تشخیص و تقویت نقش مردم بومی و اجتماعات ایشان " در بخش " اصول اقدام " آمده است : مردم بومی وجوامع آنها، رابطه دیرین با سرزمین خویش داشته و عموماً، ساکنان اصلی این سرزمین ها هستند. تا امروز توان مشارکت ایشان در فعالیت های مربوط به توسعه پایدار در سرزمینشان به سبب عواملی که ماهیت اقتصادی ، اجتماعی و تاریخی داشته محدود بوده است . لذا برای اجرای برنامه های مناسب محیط زیست و توسعه پایدار باید نقش مردم بومی و اجتماعات ایشان پذیرفته و تشویق گردد.

مدیریت مشارکتی (همگردانی)و توانمندسازی جوامع بومی :

-        تقویت تصمیم گیری، برنامه ریزی و مکانیزم اجرایی مشارکتی از طریق توانمند سازی جوامع محلی

-        ایجاد ساختارهای تعاملی مشارکتی برای اتصال موسسات محلی به ساختارهای        برنامه ریزی و تصمیم گیری

-        ایجاد شبکه مشارکتی دست اندرکاران ملی ، محلی و همچنین شبکه مجازی

-        پایه گذاری سیستم های اطلاعاتی مردم محور برای بررسی و پایش تغییرات

-        تسهیل حضور رهبران جوامع محلی در ساختارهای تصمیم گیری و برنامه ریزی

اهداف توسعه هزاره(Millennium Development Goals “MDGs”)

پس از اجلاس زمین و اعلام دستور کار توسعه ای جهان، در سپتامبر سال 2000 مجمع عمومی سازمان ملل طی قطعنامه ای بیانیه سازمان ملل متحد درباره هزاره سوم را به تصویب رساند . بیانیه هزاره با تعیین هشت هدف راه توسعه پایدار اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی را نشان می دهد :

-        هدف 1 : از میان بردن فقر و گرسنگی شدید

-        هدف 2 : دستیابی به آموزش ابتدایی در همه جهان

-        هدف 3 : توسعه برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان

-        هدف 4 : کاهش مرگ کودکان

-        هدف 5 : بهبود بهداشت مادران

-        هدف 6 : مبارزه با بیماری ایدز و ویروس مولد آن

-        هدف 7 : تضمین پایداری محیط زیست

-        هدف 8 : ایجاد مشارکت جهانی برای توسعه

بیانیه هزاره روشنگر مسئولیت ها و نقش های منفرد و مشترک بازیگران توسعه یعنی دولت ها ، سازمانهای بین المللی ، شهروندان ، سازمان های اجتماعی و بخش خصوصی است .

برای هریک از این اهداف آماج زمانی در نظر گرفته شده و سال 2015 زمان تعیین شده برای رسیدن به اهداف توسعه هزاره است . از جمله آماج زمانی هدف هفتم یعنی ، تضمین پایداری زیست محیطی، میتوان از تلفیق اصول توسعه پایدار در سیاست ها و برنامه های کشور و معکوس کردن روند اتلاف منابع زیست محیطی نام برد.  

ضرورت مشارکت مردم برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار

مردم بیش از دولت، مشکلات واقعی را درک می کنند ، اولویت برنامه ها را شناخته و راه حل های بهتری ارائه می دهند. با دخالت دادن مردم در تصمیم گیریها ، جامعه با تعهد بیشتری در کارها دخالت می نماید. توسعه کشور در گرو حس مسئولیت اجتماعی است و می توان رفتار مردم را به منظور توسعه کشور جهت داد و بدین ترتیب موضوع توسعه امری موقتی تلقی نمی گردد و جزئی از زندگی مردم محلی می شود. از دوگانگی راه حل های توسعه و توان موجود در اجتماع محلی جلوگیری می گردد و چون مردم به دارایی های محلی متکی می شوند ، سطح انتظاراتشان به دلیل درک محدودیت ها در حد معقولی باقی می ماند.

اجلاس زمین در سال 2012 (Rio+20 Summit)

         

اجلاس سال 2012 پس از بیست سال که از اجلاس زمین خواهد گذشت به منظور بررسی رسیدن به اهداف توسعه هزاره و چالشهای نوظهور زیست محیطی  در این بیست سال،مانند اقتصاد سبز، در ریودوژانیروی برزیل برگزار خواهد شد.